Chính sách và quy định pháp lý về phòng tránh rủi ro thiên tai có liên quan đến doanh nghiệp

BY ON 30-09-2013 IN Luật và Chính sách, Thông tin cần biết Comments Off

 I. Hệ thống VBQPPL về phòng chống RRTT

Nước ta là một nước thường gặp nhiều rủi ro thiên tai (RRTT) như: bão, áp thấp nhiệt đới, lốc, sét; mưa lớn, lũ, lũ quét, ngập lụt, sạt lở đất do mưa lũ và dòng chảy, nước dâng, xâm nhập mặn; nắng nóng, hạn hán, rét hại; động đất, sóng thần…

Chính vì vậy, trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, nhà nước đã luôn luôn chú trọng đến vấn đề phòng tránh /chống RRTT nói chung, trước hết và nhất là vấn đề  Phòng chống lụt bão.

Năm 1993 đã công bố  “Pháp lệnh về phòng chống lụt bão”  Lệnh số 9-L/CTN  ngày  20 tháng 3 năm 1993 của chủ tịch nước). Năm 2000 đã công bố Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sửa đổi bổ sung một số điều của Pháp lệnh phòng, chống lụt bão (số 27/2000/PL-UBTVQH10 ngày 24 tháng 8 năm 2000).

Đến nay, Pháp lệnh PCLB đã ban hành và sửa đổi bổ sung năm 2000 là VBQPPL có vị trí pháp luật cao nhất về phòng tránh RRTT. Đồng thời, những VBQPPL ở cấp thấp hơn- như Nghị định Chính phủ và các Thông tư có liên quan khác đã tạo thành một hệ thống VBQPPL có tác động điều chỉnh công tác phòng chống lụt bão – một RRTT đã thường xảy ra ở nước ta.

Tuy hệ thống VBQPPL hiện hành chưa đầy đủ, nhưng đã có nhiều qui định pháp lý liên quan  đến nhiệm vụ, trách nhiệm và sự tham gia của doanh nghiệp  trong công tác phòng chống lụt bão và đóng góp những kinh nghiệm cần thiết để xây dựng những VBQPPL về phòng tránh RRTT trong điều kiện mới- điều kiện cả trái đất đang phải ứng phó với quá trình biến đổi đang diễn ra ỏ qui mô toàn cầu.

Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2006/NĐ-CP ngày 16 tháng 01 năm 2006 quy định chi tiết một số điều của pháp lệnh phòng chống lụt bão đã được sửa đổi bổ sung ngày 24 tháng 8 năm 2000. Nghị định này có 4 Chương, 13 điều, quy định về các hoạt động phòng, chống lụt, bão, bao gồm: lũ, ngập lụt, nước biển dâng, bão, áp thấp nhiệt đới, lốc, sạt lở đất do lụt, bão và áp dụng đối với tổ chức, cá nhân trong nước, tổ chức, cá nhân nước ngoài hoạt động và làm việc ở Việt Nam. Trường hợp Điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác thì áp dụng theo quy định của Điều ước quốc tế đó.

Liên quan đến phòng chống lụt bão, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 14/2010/NĐ-CP ngày 27 tháng 02 năm 2010 quy định về tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ chế phối hợp của ban chỉ đạo phòng chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn của các Bộ, Ngành, và địa phương. Nghị định này có 7 Chương , 24 điều quy định về tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của Ban Chỉ đạo phòng, chống lụt, bão Trung ương; Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và Tìm kiếm cứu nạn các Bộ, ngành và địa phương; cơ chế phối hợp vận hành trong ứng phó các tình huống thiên tai.

Hiện nay, Chính phủ đã soạn thảo và sẽ trình Quốc hội Dự án luật về phòng tránh RRTT với phạm vi điều chỉnh rộng hơn và phù hợp hơn trong khung cảnh biến đổi khí hậu và RRTT đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng hơn.

Tài liệu này giới thiệu những qui định pháp lý hiện hành về phòng chống lụt bão và những điều cần biết về phòng tránh RRTT có liên quan đến các hoạt động và sự tham gia của doanh nghiệp trong phòng tránh RRTT.

II. NHỮNG QUI ĐỊNH PHÁP LÝ HIỆN HÀNH VỀ PHÒNG CHỐNG LỤT BÃO      

2.1. Những qui định chung

  • Lụt, bão quy định trong Pháp lệnh PCLB bao  gồm : lũ, ngập lụt, nước biển dâng, bão, áp thấp nhiệt đới, lốc, sạt lở đất do mưa, lũ, bão và sóng biển gây ra. (Điều 2, PL công bố ngày 20/3/1999.
  • Công tác phòng, chống lụt, bão là hoạt động phòng ngừa, chống và khắc phục hậu quả gây hại của lụt, bão  nhằm giảm nhẹ thiệt hại, nhanh chóng ổn định đời sống của nhân dân, bảo vệ và phục hồi sản xuất, hạn chế ảnh hưởng xấu đến môi trường sinh thái. (Điều 2 PL đã dẫn).
  • Nhà nước thống nhất quản lý công tác phòng, chống lụt, bão trong phạm vi cả nước.Trong việc phòng, chống lụt, bão phải có kế hoạch và biện pháp chủ động phòng, chống, tránh, thích nghi với lụt, bão theo đặc điểm của từng vùng; giảm nhẹ, hạn chế tác hại do lụt, bão gây ra; kết hợp lợi ích của cả nước với các vùng; kết hợp khoa học, công nghệ hiện đại với kinh nghiệm truyền thống của nhân dân, phù hợp với điều kiện thực tiễn. (Điều 3 PL sửa đổi ngày 24/8/2000).
  • Nhà nước có chính sách đầu tư, khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài đầu tư dưới nhiều hình thức, áp dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào các hoạt động dự báo, phòng, chống và khắc phục hậu quả lụt, bão. Nhà nước bảo hộ quyền lợi hợp pháp của tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư. (Điều 4PL  PL sửa đổi, bổ sung  ngày 24/8/2000).
  • Nhà nước Việt Nam mở rộng quan hệ và hợp tác với các nước, tổ chức quốc tế, tổ chức và cá nhân nước ngoài trong lĩnh vực khảo sát, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, đào tạo kỹ thuật, nghiệp vụ về dự báo, phòng, chống và khắc phục hậu quả lụt, bão. (Điều 5 PL sửa đổi ngày 24/8/2000).
  • Cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và mọi công dân có nghĩa vụ phòng, chống và khắc phục hậu quả lụt, bão.Tổ chức, cá nhân nước ngoài sống trên lãnh thổ Việt Nam phải tuân theo pháp luật về phòng, chống lụt, bão của Việt Nam, trừ trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký kết hoặc tham gia có quy định khác (Điều 6 PL sửa đổi, bổ sung  ngày 24/8/2000).
  •  Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân các cấp, các cơ quan Nhà nước khác, đơn vị vũ trang nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận, trong phạm vi quyền hạn, nhiệm vụ của mình có trách nhiệm kiểm tra, giám sát và thực hiện pháp luật về phòng, chống lụt, bão.(Điều7 PL sửa đổi, bổ sung ngày 24/8/2000).
  •  Nghiêm cấm mọi hành vi gây hư hại công trình phòng, chống lụt, bão và công trình có liên quan đến phòng, chống lụt, bão.(điều 8 PL sửa đổi ngày 24/8/2000)

2.2. Những qui định về nội dung phòng ngừa lụt, bão lâu dài.

  • Tổ chức và đầu tư­ xây dựng hệ thống thu thập thông tin về sự biến động thời tiết toàn cầu, thời tiết khu vực và từng vùng trong cả nước; xử lý thông tin để nâng cao chất l­ượng dự báo, cảnh báo phục vụ điều hành chỉ đạo, chỉ huy phòng ngừa lụt, bão;
  • Lập quy hoạch, tiêu chuẩn phòng, chống lụt, bão cho từng vùng để làm cơ sở cho việc lập kế hoạch xây dựng công trình và ph­ương án phòng, chống lụt, bão;
  • Lập kế hoạch củng cố, đầu tư­ xây dựng công trình phòng, chống lụt, bão; xây dựng, tu bổ, bảo vệ đê điều; giải phóng bãi sông; giải phóng và nạo vét lòng sông; bảo vệ và trồng rừng phòng hộ đầu nguồn, dải cây chắn sóng, chắn gió, chắn cát ven sông, ven biển;
  • Quy hoạch hợp lý vùng dân cư­, công trình cơ sở hạ tầng ở các khu vực thường chịu tác động của lụt, bão;
  •  Xác định cơ cấu sản xuất nông nghiệp, ngư­ nghiệp phù hợp và thích nghi với lụt, bão theo đặc điểm của từng vùng;
  •  Ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến vào công tác phòng ngừa lụt, bão;
  • Tuyên truyền, phổ biến trong nhân dân kiến thức, kinh nghiệm và pháp luật về phòng ngừa lụt, bão;
  •  Định kỳ kiểm tra, đánh giá việc thực hiện các kế hoạch phòng ngừa lụt, bão. (điều 10 PL  sửa đổi bổ sung ngày 24/8/2000)

2.3. Nội dung quản lý nhà nước về công tác phòng, chống lụt, bão

  • Lập quy hoạch, kế hoạch và chỉ đạo thực hiện việc dự báo, phòng, chống và khắc phục hậu quả lụt, bão;
  •  Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản qui phạm pháp luật về dự báo, phòng, chống và khắc phục hậu quả lụt, bão;
  • Xây dựng, tu bổ, quản lý, bảo vệ các công trình phòng, chống lụt, bão và các công trình có liên quan đến phòng, chống lụt, bão;
  • Tổ chức việc thu thập và xử lý thông tin có liên quan đến lụt, bão;
  •  Quản lý các nguồn tài chính về phòng, chống lụt, bão;
  • Tổ chức việc nghiên cứu và áp dụng tiến bộ khoa học, công nghệ trong việc dự báo, phòng, chống lụt, bão; bồi dưỡng nghiệp vụ cho người làm công tác dự báo, làm công tác phòng, chống lụt, bão;
  •  Tuyên truyền, phổ biến kiến thức, kinh nghiệm và pháp luật về phòng, chống lụt, bão;
  •  Kiểm tra, thanh tra việc chấp hành pháp luật về dự báo, phòng, chống và khắc phục hậu quả lụt, bão; giải quyết khiếu nại, tố cáo về dự báo, phòng, chống và khắc phục hậu quả lụt, bão;
  • Chỉ đạo việc thực hiện quan hệ quốc tế trong lĩnh vực phòng, chống lụt, bão. (Điều 32 PL PL  sửa đổi bổ sung ngày 24/8/2000).

2.4. Những qui định về việc huy động lực lượng, vật tư, phương tiện cho phòng, chống lụt, bão:

  • Trong tình huống khẩn cấp, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các cấp có quyền huy động lực lượng, vật tư, phương tiện của bất kỳ tổ chức, cá nhân nào để cứu hộ người, cứu hộ công trình và tài sản bị lụt, bão uy hiếp, gây hại và chịu trách nhiệm về các quyết định của mình.Lực lượng vũ trang có nhiệm vụ tham gia công tác phòng, chống và khắc phục hậu quả lụt, bão; quân đội là lực lượng chủ lực trong công tác này.Tổ chức, cá nhân được huy động phải chấp hành các quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
  • Vật tư, phương tiện được huy động theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền được hoàn trả sau khi sử dụng, nếu bị thiệt hại thì được bồi th­ường theo quy định của pháp luật; người bị thương, bị thiệt hại tính mạng trong khi tham gia phòng, chống lụt, bão được xét h­ưởng chế độ, chính sách theo quy định tại các điều 28, 29, 30 và 31 của Pháp lệnh nghĩa vụ lao động công ích;
  • Trong trường hợp đê điều, công trình phòng, chống lụt, bão hoặc công trình liên quan đến phòng, chống lụt, bão đang bị sự cố hoặc có nguy cơ xảy ra sự cố thì chính quyền địa phương phải huy động lực lượng, vật tư, phương tiện để bảo vệ và cứu hộ theo quy định tại Điều 51 của Luật tài nguyên nước, đồng thời báo cáo cơ quan quản lý công trình và chính quyền cấp trên;
  • Thẩm quyền quyết định huy động lao động nghĩa vụ công ích trong tình huống khẩn cấp về lụt, bão được thực hiện theo Điều 24 của Pháp lệnh nghĩa vụ lao động công ích (Điều 21 PL PL  sửa đổi bổ sung ngày 24/8/2000).

2.5. Những qui định về nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước 

  • Chính phủ quyết định và chỉ đạo các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và Uỷ ban nhân dân các cấp thực hiện việc khắc phục hậu quả lụt, bão.
  • Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm tổ chức thực hiện việc khắc phục hậu quả lụt, bão.
  • Việc khắc phục hậu quả lụt, bão ở địa phương nào do Uỷ ban nhân dân địa phương đó tổ chức và chỉ đạo thực hiện; tr­ường hợp vượt quá khả năng của địa phương thì Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phải báo cáo kịp thời với cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan phòng, chống lụt, bão cấp trên. ( Điều 26 , PL  sửa đổi bổ sung ngày 24/8/2000)

2.6. Những qui đình về cơ quan phòng , chống lụt, bão

  • Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về công tác phòng, chống lụt, bão.
  • Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ giúp Chính phủ trong việc thực hiện quản lý nhà nước về công tác phòng, chống lụt, bão.
  • Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có trách nhiệm thực hiện quản lý nhà nước về công tác phòng, chống lụt, bão theo sự phân công của Chính phủ.
  • Uỷ ban nhân dân các cấp thực hiện quản lý nhà nước về công tác phòng, chống lụt, bão trong phạm vi địa ph­ương theo sự phân cấp của Chính phủ.
  • Chính phủ quy định cụ thể việc phân công trách nhiệm, phân cấp quản lý nhà nước về công tác phòng, chống lụt, bão. (Điều 33 PL  sửa đổi bổ sung ngày 24/8/2000)
  • Ban chỉ đạo phòng, chống lụt, bão trung ương do Thủ tướng Chính phủ thành lập
  • Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là cơ quan thường trực của Ban chỉ đạo phòng, chống lụt, bão trung ư­ơng.Tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của Ban chỉ đạo phòng, chống lụt, bão trung ­ương do Thủ tướng Chính phủ quy định.
  • Ban chỉ huy phòng, chống lụt, bão của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ do Bộ trư­ởng, Thủ trư­ởng cơ quan ngang bộ, Thủ trư­ởng cơ quan thuộc Chính phủ thành lập, có nhiệm vụ giúp bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ thực hiện công tác phòng, chống lụt, bão trong phạm vi quản lý của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ.
  • Ban chỉ huy phòng, chống lụt, bão các cấp ở địa ph­ương do Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các cấp thành lập, có nhiệm vụ giúp Uỷ ban nhân dân cùng cấp tổ chức thực hiện công tác phòng, chống lụt, bão trong phạm vi địa phương. (Điều 34 PL  sửa đổi bổ sung ngày 24/8/2000).
  • Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và Uỷ ban nhân dân các cấp trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm tổ chức thanh tra về công tác phòng, chống lụt, bão theo quy định của pháp luật.(Điều 35 PL  sửa đổi bổ sung ngày 24/8/2000).
  • Việc khiếu nại, tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật của tổ chức, cá nhân trong công tác phòng, hống lụt, bão được thực hiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo. (Điều 36 PL  sửa đổi bổ sung ngày 24/8/2000).

2.7. Những qui định về tài chính  cho phòng, chống lụt, bão

Nguồn tài chính phòng, chống lụt, bão được sử dụng cho các công việc sau đây:

  • Cứu hộ người và tài sản, cứu hộ công trình bị sự cố do lụt, bão gây ra;
  • Quy hoạch, xây dựng, sửa chữa, nâng cấp công trình phòng, chống lụt, bão; trang bị phương tiện kỹ thuật cho công tác dự báo, cảnh báo và chỉ đạo, chỉ huy về phòng, chống lụt, bão;
  • Hoạt động chỉ đạo, chỉ huy, tuyên truyền, giáo dục, đào tạo, nghiên cứu ứng dụng khoa học, công nghệ về phòng, chống lụt, bão;
  • Khắc phục hậu quả lụt, bão. (Điều 29. PL sửa đổi bổ sung ngày 24/8/2000)
  • Uỷ ban nhân dân các cấp trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm quản lý chặt chẽ, sử dụng đúng mục đích ngân sách nhà nước và các quỹ cho công tác phòng, chống lụt, bão.
  • Uỷ ban nhân dân các cấp chủ trì, phối hợp với Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp và các cơ quan liên quan có trách nhiệm tổ chức tiếp nhận và phân phối kịp thời, đúng đối tượng các khoản cứu trợ trong nước, ngoài nước cho tổ chức, cá nhân nơi xảy ra lụt, bão
  • Khi tổ chức, cá nhân trong nước, ngoài nước trực tiếp cứu trợ cho các đối tượng bị thiệt hại do lụt, bão gây ra thì tổ chức, cá nhân đó cần phải thông báo cho chính quyền địa ph­ương biết. (Điều 30 PL sửa đổi bổ sung ngày 24/8/2000)
  • Khi lụt, bão xảy ra, Uỷ ban nhân dân các cấp được sử dụng nguồn tài chính quy định tại Điều 27 của Pháp lệnh phòng, chống lụt, bão để khắc phục hậu quả lụt, bão; tr­ường hợp v­ượt quá khả năng của địa phương thì Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ­ương báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, hỗ trợ. (Điều 28 PL sửa đổi, bổ sung ngày 24/8/2000)

III. NHỮNG QUI ĐỊNH PHÁP LÝ VỀ TÌM KIẾM CỨU NẠN

Nghị định số 14/2010/NĐ-CP ngày 27/02/2010 của Chính phủ Quy định về tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ chế phối hợp của Ban Chỉ đạo phòng, chống lụt, bão Trung ương, Ban Chỉ huy phòng, chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn các Bộ, ngành và địa phương. Nghị định này qui định:

  • Tổ chức, nhiệm vụ ban chỉ đạo phòng, chống lụt bão trung ương, Ban chỉ huy phòng chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn các bộ, ngành và địa phương.
  • Quyền hạn của ban chỉ đạo phòng, chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn của các Bộ, Ngành, Địa phương.
  • Phối hợp ứng phó với các tình huống thiên tai.
  • Tài chính đảm bảo hoạt động của Ban chỉ đạo phồng, chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn của các bộ, ngành, và địa phương.

Trong Nghị định này, các doanh nghiệp  cần tìm hiểu các qui định về tổ chức, nhiệm vụ , quyền hạn và  tài chính bảo đảm hoạt động của Ban Chỉ đạo để chấp hành đúng. Nhưng quan trọng hơn là phải nắm những nội dung pháp lý cần thực hiện khi phối hợp ứng phó các tình huống thiên tai, như :

  • Nguyên tắc phối hợp ứng phó các tình huống thiên tai
  • Chỉ đạo ứng phó các tình huống thiên tai phải đảm bảo nguyên tắc chỉ huy thống nhất, phân công cụ thể, chủ động, kịp thời và phù hợp với diễn biến thực tế tình huống thiên tai
  • Khi có nhiều lực lượng cùng tham gia ứng phó tình huống thiên tai trên một địa bàn, Trưởng Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn cao nhất của địa phương hoặc người được Trưởng ban ủy quyền là người chỉ huy ứng phó.
  • Thiên tai xảy ra và có khả năng ảnh hưởng đến địa phương nào, địa bàn nào, chính quyền và các lực lượng tại địa phương đó, địa bàn đó phải chủ động triển khai ứng phó ngay theo phương châm “4 tại chỗ”.
  • Phối hợp trong dự báo, cảnh báo và chỉ đạo phòng tránh thiên tai
  • Phối hợp chỉ đạo ứng phó thiên tai trong các tình huống khác nhau, như

Tình huống khi có bão, áp thấp nhiệt đới

  • Ban Chỉ đạo phòng, chống lụt, bão Trung ương chỉ đạo các biện pháp chung ứng phó với bão, áp thấp nhiệt đới.
  • Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn các cấp ở địa phương phối hợp với Bộ đội Biên phòng địa phương chủ động kiểm đếm người và tàu thuyền hoạt động trên biển, quyết định và tổ chức thực hiện việc thông tin, hướng dẫn tàu thuyền thoát ra khỏi vùng nguy hiểm hoặc về nơi an toàn để trú tránh bão, áp thấp nhiệt đới.
  • Cơ quan quân sự, Biên phòng và Công an địa phương huy động lực lượng, phương tiện giúp nhân dân trong việc sơ tán dân, chằng chống nhà cửa, sắp xếp vị trí neo đậu cho tàu thuyền, bảo vệ trật tự xã hội và tham gia cứu hộ, bảo vệ các công trình phòng, chống lụt, bão theo sự phân công của Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn địa phương.
  • Chủ phương tiện, thuyền trưởng các tàu, thuyền đang hoạt động trên biển giữ liên lạc thường xuyên với Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn, đồn Biên phòng, cơ quan thủy sản địa phương để thông báo về vị trí, tình trạng kỹ thuật của phương tiện, số người trên tàu và chủ động thoát khỏi khu vực ảnh hưởng của bão, áp thấp nhiệt đới.
  • Cộng đồng trên đất liền, hải đảo triển khai các biện pháp ứng phó, chủ động chằng chống nhà ở hoặc sơ tán để đảm bảo an toàn; tham gia các hoạt động phòng chống bão theo huy động của Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn địa phương.

Tình huống khi có lũ lớn, lũ quét và sạt lở

  • Quản lý giao thông.
  • Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn các cấp ở địa phương quyết định huy động và chỉ đạo các lực lượng cảnh sát, các cơ quan quản lý giao thông và lực lượng thanh niên tình nguyện địa phương thực hiện các biện pháp, hướng dẫn, phân luồng đảm bảo an toàn các hoạt động giao thông triển khai lực lượng ứng trực tại các bến đò ngang và các địa bàn xung yếu.
  • Tuần tra canh gác đê theo cấp báo động.
  • Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn các địa phương chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, lực lượng tuần tra canh gác đê triển khai tuần tra, canh gác đê điều theo cấp báo động; huy động lực lượng xử lý sự cố ngay từ giờ đầu.

Tổ chức ứng phó lũ quét, sạt lở

  • Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn các cấp ở địa phương, đặc biệt là cấp xã, phải tăng cường cán bộ chủ chốt, cán bộ chuyên môn, thanh niên tình nguyện, phương tiện cứu hộ cứu nạn, thông tin liên lạc, vật tư và nhu yếu phẩm thiết yếu sẵn sàng tại các địa bàn xung yếu, vùng có nguy cơ cao, dễ bị chia cắt.
  • Tổ chức sơ tán đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản của nhân dân.
  • Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn địa phương quyết định, chỉ đạo và triển khai việc sơ tán người và tài sản ra khỏi vùng nguy cơ ngập lũ, lũ quét và sạt lở đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản của nhân dân.
  • Vận hành và triển khai bảo vệ công trình hồ chứa nước.
  • Ban Chỉ đạo phòng, chống lụt, bão Trung ương chỉ đạo việc vận hành liên hồ chứa thủy điện Hòa Bình, Thác Bà, Tuyên Quang và các hồ khác theo sự phân công của Thủ tướng Chính phủ.
  • Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn cấp tỉnh, huyện chỉ đạo các cơ quan quản lý hồ chứa vận hành công trình theo đúng quy trình đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt; chủ động huy động vật tư, phương tiện lực lượng xử lý các sự cố đảm bảo an toàn hồ chứa.

Tình huống khi có tin cảnh báo sóng thần

  • Khi nhận được tin cảnh báo sóng thần, Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn các Bộ, ngành, địa phương thực hiện chế độ thông tin, tổ chức ứng phó, sơ tán dân, theo Quy chế Phòng, chống động đất sóng thần được ban hành kèm theo Quyết định số 78/2007/QĐ-TTg ngày 29 tháng 5 năm 2007 của Thủ tướng Chính phủ.
  • Cộng đồng nhân dân chủ động khẩn trương sơ tán đến nơi an toàn ngay khi nhận được tin cảnh báo sóng thần.

Tình huống khi có tin động đất

  • Trường hợp xảy ra động đất, Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn các Bộ, ngành, địa phương phối hợp thực hiện chế độ thông tin, tổ chức ứng phó, sơ tán dân, theo Quy chế Phòng, chống động đất, sóng thần ban hành kèm theo Quyết định số 78/2007/QĐ-TTg ngày 29 tháng 5 năm 2007 của Thủ tướng Chính phủ.
  • Cộng đồng nhân dân chủ động thông báo với người có thẩm quyền các thông tin về nạn nhân còn bị kẹt, bị vùi lấp.
  • Phối hợp trong cứu hộ và tìm kiếm cứu nạn.
  • Cứu hộ đê và công trình phòng chống lũ.
  • Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn địa phương huy động lực lượng, phương tiện tại chỗ, các lực lượng của các tổ chức; cá nhân, lực lượng vũ trang đóng quân trên địa bàn để thực hiện việc cứu hộ; sẵn sàng nguồn lực, vật tư, phương tiện để hỗ trợ các địa bàn lân cận khi có yêu cầu.
  • Tình huống vượt quá khả năng của địa phương, Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn địa phương báo cáo kịp thời lên Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn cấp cao hơn đề nghị hỗ trợ.
  • Ban Chỉ đạo phòng, chống lụt, bão Trung ương chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương, phối hợp với các lực lượng vũ trang cứu hộ đê điều, hồ đập và công trình thủy lợi, công trình phòng, chống lụt, bão khi xảy ra sự cố lớn vượt quá khả năng xử lý của địa phương.

Tìm kiếm cứu nạn trên biển

  • Việc tìm kiếm cứu nạn trên biển thực hiện theo Quy chế phối hợp tìm kiếm cứu nạn trên biển ban hành theo Quyết định số 103/2007/QĐ-TTg ngày 12 tháng 7 năm 2007 của Thủ tướng Chính phủ.

Tìm kiếm cứu nạn trên đất liền

  • Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn các địa phương chủ trì, huy động lực lượng, phương tiện trên địa bàn chủ động thực hiện tìm kiếm, cứu nạn.
  • Trường hợp vượt quá khả năng của địa phương, Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn địa phương báo cáo kịp thời lên Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn cấp cao hơn hoặc Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm cứu nạn đề nghị hỗ trợ.
  • Khi nhận được yêu cầu hỗ trợ, Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm cứu nạn huy động lực lượng, phương tiện của Ủy ban, của các Bộ, ngành, địa phương khác phối hợp tham gia tìm kiếm, cứu nạn.
  • Phối hợp trong cứu trợ khẩn cấp, khôi phục và tái thiết 

Cứu trợ khẩn cấp

  • Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão và tìm kiếm cứu nạn các địa phương tiến hành xác định, đánh giá thiệt hại và nhu cầu cứu trợ khẩn cấp trên địa bàn; huy động nguồn lực dự phòng và nguồn khác tại địa phương để thực hiện công tác cứu trợ kịp thời.
  • Trong trường hợp nhu cầu cứu trợ vượt quá khả năng xử lý của địa phương, phải tổng hợp báo cáo cấp cao hơn để đề nghị hỗ trợ.
  • Ban Chỉ huy phòng, chống lụt, bão cấp tỉnh và Bộ, ngành chỉ đạo đánh giá tổng hợp thiệt hại và nhu cầu hỗ trợ trong phạm vi địa phương và Bộ, ngành báo cáo Thủ tướng Chính phủ và Ban Chỉ đạo phòng, chống lụt, bão Trung ương, Ban Chỉ đạo phòng, chống lụt, bão Trung ương phối hợp với các Bộ liên quan tổng hợp, đề xuất biện pháp xử lý, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.
  • Trường hợp xảy ra thiên tai nghiêm trọng, phạm vi ảnh hưởng rộng, Ban Chỉ đạo phòng, chống lụt, bão Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Ngoại giao báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định kêu gọi cộng đồng quốc tế hỗ trợ.

Khôi phục tái thiết sau thiên tai

  • Khi kết thúc đợt thiên tai, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ chỉ đạo các cơ quan liên quan kiểm tra, đánh giá thiệt hại, xác định ưu tiên và xây dựng phương án khôi phục và tái thiết, huy động nguồn lực tại địa phương, Bộ, ngành bao gồm nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức và nhân dân tổ chức khôi phục và tái thiết.
  • Trường hợp nhu cầu vượt quá khả năng nguồn lực của địa phương và Bộ, ngành, Bộ trưởng, Thủ trưởng ngành, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định hỗ trợ. Trường hợp trong năm tài chính không đủ nguồn kinh phí khôi phục, tái thiết, các Bộ, ngành, địa phương bố trí vào kế hoạch tài chính năm sau để xử lý khôi phục và tái thiết.

IV. QUYỀN VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA CÁ NHÂN VÀ HỘ GIA ĐÌNH  TRONG PHÒNG TRÁNH LỤT BÃO

4.1. Quyền của  cá nhân và hộ gia đình:

  • Tiếp cận các thông tin về phòng, tránh thiên tai do các cơ quan có thẩm quyền ban hành;
  • Tham gia đóng góp ý kiến vào việc lập kế hoạch, phương án phòng, tránh thiên tai tại địa phương;
  • Hưởng lợi ích từ việc thực hiện các biện pháp phòng, tránh thiên tai công cộng và các chính sách hỗ trợ  theo quy định của pháp luật;
  • Tham gia các chương trình tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và kiến thức về phòng, tránh thiên tai phù hợp với các điều kiện cụ thể;
  • Được nhận hoàn trả hoặc bồi thường công lao động, vật tư, phương tiện tham gia ứng phó khẩn cấp thiên tai theo lệnh huy động của cơ quan có thẩm quyền; người bị thương, bị thiệt hại tính mạng trong khi tham gia ứng phó thiên tai được xét hưởng chế độ chính sách theo quy định của pháp luật;
  • Được hỗ trợ khi bị ảnh hưởng nặng bởi thiên tai.

4.2. Trách nhiệm và nghĩa vụ của  cá nhân và hộ gia đình:  

  •   Chủ động xây dựng, nâng cấp công trình, nhà ở thuộc quyền sở hữu của mình đảm bảo an toàn trước thiên tai hoặc di dời đến nơi an toàn;Tổ chức sản xuất phù hợp với đặc điểm thiên tai tại địa phương để giảm nhẹ rủi ro thiên tai và đảm bảo phát triển bền vững;
  • Tự trang bị các thiết bị phù hợp để tiếp nhận bản tin dự báo, cảnh báo và chỉ đạo, hướng dẫn phòng tránh thiên tai;
  • Các hộ gia đình ở vùng thường xuyên xảy ra thiên tai phải chuẩn bị sẵn sàng các phương tiện phù hợp để phòng tránh thiên tai;
  • Dự trữ lương thực, nước uống, vật tư và phương tiện xử lý nước, thuốc phòng chữa bệnh, thuốc phòng dịch để đảm bảo đời sống khi thiên tai xảy ra phù hợp với đặc thù thiên tai tại địa phương;
  • Tàu, thuyền phải trang bị đầy đủ phao cứu sinh, hệ thống thông tin, tín hiệu phù hợp trước khi hoạt động trên sông, trên biển; phải cung cấp thông tin kịp thời, chính xác về vị trí, tình trạng của phương tiện đang hoạt động trên sông, trên biển cho chính quyền địa phương khi thiên tai xảy ra; khi gặp tàu thuyền khác bị nạn phải kịp thời cứu hộ, tìm kiếm, cứu nạn, trường hợp vượt quá khả năng phải bằng mọi cách thông báo cho cơ quan tìm kiếm, cứu nạn;
  • Khi thiên tai xảy ra phải chủ động ứng phó nhằm đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình; tham gia hỗ trợ cộng đồng phòng tránh thiên tai;
  • Chấp hành sự hướng dẫn, chỉ huy, chỉ đạo của cơ quan có thẩm quyền về sơ tán người, phương tiện ra khỏi hoặc không đi vào khu vực nguy hiểm;
  • Chấp hành lệnh huy động khẩn cấp nhân lực, vật tư, phương tiện, trang thiết bị, nhu yếu phẩm để phục vụ cho hoạt động ứng phó khẩn cấp;
  • Chủ động thực hiện vệ sinh môi trường, phòng tránh dịch bệnh trong khu vực sinh sống và làm việc sau khi bị tác động của thiên tai;
  • Mọi cá nhân khi phát hiện sự cố hoặc hành vi gây mất an toàn cho công trình phòng, tránh thiên tai phải báo cho cơ quan có thẩm quyền và tham gia xử lý sự cố công trình trong khả năng của mình;
  • Mọi công dân trong phạm vi nhận biết của mình phải cung cấp chính xác các thông tin về diễn biến thiên tai, thiệt hại cho cơ quan có thẩm quyền.

V.  QUYỀN VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA DOANH NGHIỆP

5.1. Quyền của doanh nghiệp:

  • Hưởng lợi ích từ việc thực hiện các biện pháp phòng, tránh thiên tai công cộng và các chính sách hỗ trợ  theo quy định của pháp luật;
  • Được nhận hoàn trả hoặc bồi thường công lao động, vật tư, phương tiện tham gia ứng phó khẩn cấp thiên tai theo lệnh huy động của cơ quan có thẩm quyền; người bị thương, bị thiệt hại tính mạng trong khi tham gia ứng phó thiên tai được xét hưởng chế độ chính sách theo quy định của pháp luật.
  • Tham gia đầu tư các dự án xây dựng công trình phòng tránh, giảm nhẹ thiên tai kết hợp đa mục tiêu theo quy hoạch, kế hoạch của các bộ, ngành, địa phương và được khai thác các lợi ích do việc đầu tư mang lại theo quy định của pháp luật.

5.2. Trách nhiệm và nghĩa vụ của  doanh nghiệp:

  • Chủ động xây dựng, nâng cấp công trình, cơ sở vật chất thuộc quyền sở hữu của mình và tổ chức sản xuất đảm bảo an toàn trước thiên tai;
  • Xây dựng phương án và tổ chức thực hiện phương án phòng tránh thiên tai cho bản thân doanh nghiệp;
  • Phân tích, đánh giá tác động thiên tai trong hồ sơ dự án đầu tư xây dựng công trình; áp dụng các quy chuẩn, tiêu chuẩn an toàn trước thiên tai trong xây dựng các loại công trình; chấp hành các quy định bảo vệ công trình phòng, tránh thiên tai;
  • Tham gia các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, kiến thức,  về phòng, tránh thiên tai; tập huấn, huấn luyện và diễn tập kỹ năng phòng, tránh thiên tai theo kế hoạch của các bộ, ngành và địa phương;
  • Chủ động thực hiện các biện pháp ứng phó phù hợp với tình huống thiên tai xảy ra;
  • Chấp hành sự hướng dẫn, chỉ huy, chỉ đạo, lệnh huy động khẩn cấp của cơ quan có thẩm quyền về nhân lực, vật tư, phương tiện, trang thiết bị, nhu yếu phẩm để phục vụ cho hoạt động ứng phó khẩn cấp;
  • Chủ động thực hiện vệ sinh môi trường, phòng tránh dịch bệnh trong phạm vi quản lý của mình sau khi bị tác động của thiên tai;
  •  Đóng góp vào các quỹ phòng tránh thiên tai theo quy định của pháp luật;
  •  Tham gia các hoạt động tìm kiếm, cứu nạn, hỗ trợ khẩn cấp và khắc phục hậu quả thiên tai tại địa phương trong khả năng của doanh nghiệp.
  • Các tổ chức, đoàn thể chính trị – xã hội, hiệp hội, tổ chức phi chính phủ có quyền được hưởng lợi ích từ việc thực hiện các biện pháp phòng, tránh thiên tai công cộng theo quy định của pháp luật;
  • Vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, đoàn thể chính trị – xã hội, hiệp hội, tổ chức phi chính phủ:
    • Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam chủ trì điều phối cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế tham gia hỗ trợ nhân đạo phòng, tránh thiên tai theo quy định của pháp luật.
    • Mặt trận tổ quốc Việt Nam các cấp chủ trì tiếp nhận và phối hợp với Ủy ban nhân dân các cấp phân bổ các nguồn hỗ trợ nhân đạo phòng, tránh thiên tai theo quy định của pháp luật.
    •  Hội Chữ thập đỏ tham gia thực hiện hoặc phối hợp với các cá nhân, tổ chức thực hiện cứu trợ khẩn cấp, cứu trợ nhân đạo, cứu nạn phù hợp với quy định của pháp luật.
    •  Các tổ chức, hiệp hội, tổ chức phi chính phủ có quyền và trách nhiệm tham gia vào hoạt động phòng, tránh thiên tai theo chức năng, nhiệm vụ và tiêu chí hoạt động của tổ chức.

VI. QUYỀN VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA CÁC TỔ CHỨC, ĐOÀN THỂ CHÍNH TRỊ-XÃ HỘI, TỔ CHỨC PHI  CHÍNH PHỦ

  •  Các tổ chức, đoàn thể chính trị – xã hội, hiệp hội, tổ chức phi chính phủ có quyền được hưởng lợi ích từ việc thực hiện các biện pháp phòng, tránh thiên tai công cộng theo quy định của pháp luật;
  • Vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, đoàn thể chính trị – xã hội, hiệp hội, tổ chức phi chính phủ:
    • Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam chủ trì điều phối cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế tham gia hỗ trợ nhân đạo phòng, tránh thiên tai theo quy định của pháp luật.
    • Mặt trận tổ quốc Việt Nam các cấp chủ trì tiếp nhận và phối hợp với Ủy ban nhân dân các cấp phân bổ các nguồn hỗ trợ nhân đạo phòng, tránh thiên tai theo quy định của pháp luật.
    •  Hội Chữ thập đỏ tham gia thực hiện hoặc phối hợp với các cá nhân, tổ chức thực hiện cứu trợ khẩn cấp, cứu trợ nhân đạo, cứu nạn phù hợp với quy định của pháp luật.
    •  Các tổ chức, hiệp hội, tổ chức phi chính phủ có quyền và trách nhiệm tham gia vào hoạt động phòng, tránh thiên tai theo chức năng, nhiệm vụ và tiêu chí hoạt động của tổ chức.

 Trung tâm Giáo dục và Phát triển tổng hợp